ODRŽANA KONFERENCIJA „EKONOMSKI PODSTICAJ NERAZVIJENIM OPŠTINAMA I POLOŽAJ NACIONALNIH MANJINA“
Centar za regionalizam je u Novom Sadu 19. juna 2020. predstavio rezultate jednogodišnjeg istraživanja u okviru projekta “Ekonomski podsticaj nerazvijenim opštinama i položaj nacionalnih manjina”, koji je realizovan uz podršku Fondacije za otvoreno društvo. Osnovni cilj projekta bio je da se utvrdi u kojoj meri Srbija ispunjava obaveze iz Akcionog plana za ostvarivanje prava nacionalnih manjina (poglavlje X AP 23 ) posebno kroz ulaganja u nerazvijena područja i u kojoj meri se to odrazilo na poboljšanje ekonomskog položaja nacionalnih manjina.
Istraživanjem je obuhvaćeno deset nerazvijenih pretežno multietničkih opština: Alibunar, Bujanovac, Vlasotince, Dimitrovgrad, Žagubica, Negotin, Nova Varoš, Plandište, Prokuplje i Tutin, u kojima živi preko 240.000 hiljada stanovnika. Od tog broja je preko 63 000 pripadnika manjinskih zajednica, što je, prema popisu iz 2011. godine (bez Kosova i Metohije), preko 6% posto ukupne manjinske populacije u Republici Srbiji ili malo više od 26% stanovnika posmatranih opština. Prema podacima zvaničnih državnih izveštaja, u pomenute opštine država je tokom tri istraživane godine (2016-2018) izdvojila podsticajna sredstva u ukupnoj visini od 5 milijardi 922 miliona dinara. Uprkos podsticajnim ulaganjima, istraživanje je pokazalo da ove opštine nisu promenile stepen razvijenosti i njihov bruto društveni proizvod se već tri decenije kreće u rasponu od 50-80% u odnosu na prosek Srbije. Ovi podaci ukazuju na težak ekonomski položaj posmatranih teritorijalnih jedinica i potrebu stvaranja dodatnih mera podsticaja ekonomskom razvoju u ovim opštinama.
Takođe, demografska i migraciona kretanja nacionalnih manjina i grupa u posmatranim opštinama se intenzivno menjaju. Ukupno gledano, udeo pripadnika manjinskih zajednica se u poslednje dve decenije naglo povećava u strukturi ukupne emigracione populacije Srbije. Migraciona kretanja su odraz dva ključna društvena toka: političke stabilnosti i ekonomskog prosperiteta. U slucaju Srbije, dugotrajna politička nestabilnost uticala je i na pad BDP i spor ekonomski oporavak, pojačala je migraciju manjinskog življa prema matičnim drzavama. Kretanja ka matičnim državama pojačavaju se iz osećaja sigurnosti, a zatim i zbog odlaska na školovanje ili na rad u matičnoj državi, bez izgleda na povratak, pogotovu ako je matična država postala članica Evropske unije.
Uz više nego desetak praćenih istraživanih indikatora i njihov prikaz kroz tabele, istraživački tim je u studiji “Ekonomski podsticaj nerazvijenim opštinama i položaj nacionalnih manjina” nadležnim organima i institucijama uputio preporuke od kojih je svakako najvažnija da je u oblastima i opštinama koje su nedovoljno razvijene potrebno kreirati mere koje će podsticati ulaganja, privatna i javna u proizvodne kapacitete koji donose nova radna mesta, kao i da periodično treba pratiti efekte podsticajnih sredstava koja se ulažu u nerazvijene multietničke opštine. Istraživački tim je u preporukama skrenuo pažnju da je potrebna veća podrška istraživanjima koja kvantifikuju položaj nacionalnih manjina i njhov ekonomski položaj. To je uputilo i na preporuku o potrebi zauzimanja eksplicitnog stava o potrebi izjašnjavanja o nacionalnoj pripadnosti u dokumentima koji se kasnije obrađuju kroz državnu zvaničnu statistiku (osim u popisu stanovništva) jer je projektni tim uočio nedostatak, odnosno nepostojanje etnički senzibilisanih zvaničnih državnih statističkih podataka o nacionalnoj pripadnosti građana Srbije.
Učesnici Konferencije bili su jednoglasni u oceni da su istraživanja na ovu temu veoma retka u Srbiji, uz istovremenu konstataciju da su izuzetno važna jer daju realnu sliku o stvarnom ekonomskom položaju i većinskog i manjinskog stanovništva u nerazvijenim opštinama, najčešće smeštenim u pograničnim područjima. U radu konferencije su učestvovali Ivan Bošnjak, državni sekretar u Ministarstvu državne uprave i lokalne samouprave, Milinka Hrćan, v.d. pomoćnika sekretara u Pokrajinskom sekretarijatu za obrazovanje, upravu, propise i nacionalne manjine, Aleksandra Šanjević, koordinatorka u Fondaciji za otvoreno društvo, Goran Bašić, direktor Instituta za društvene nauke, Gordana Lazarević, konsultantkinja na projektu i Milan Vranjković i Jelena Perković, istraživači na projektu. Uvodnu reč na konferenciji dao je Aleksandar Popov, direktor Centra za regionalizam.
U radu konferencije učestvovali su i predstavnici nacionalnih saveta, državnih organa, relevantnih tela kao i mediji.
Izvor: Centar za regionalizam
