VELJKO MILIĆ: NACIONALNI SAVETI IMAJU APSOLUTNU KONTROLU NAD INFORMISANJEM NA JEZICIMA NACIONALNIH MANJINA?!
Informisanje na jezicima nacionalnih manjina u Republici Srbiji prilično je neujednačeno. Po pravilu, nacionalne manjine čiji pripadnici žive u većem broju u Republici Srbiji imaju bolju mogućnost da informacije primaju na svom maternjem jeziku. Takođe, nacionalne manjine čiji pripadnici žive na teritoriji AP Vojvodine, imaju nešto bolji položaj po pitanju informisanja na maternjem jeziku, nego što je to slučaj sa nacionalnim manjinama čiji pripadnici žive u drugim delovima Republike Srbije. Veliki uticaj nacionalnih saveta nacionalnih manjina, zajednički je za informisanje svih nacionalnih manjina na teritoriji Republike Srbije.
Zbog svoje brojnosti, pojedine nacionalne manjine imaju veći broj medija na svom jeziku, ali i veći broj novinara koji mogu da izveštavaju na jeziku nacionalne manjine, pa je samim tim i informisanje ovih nacionalnih manjina raznovrsnije. Pored toga, štampani mediji na manjinskim jezicima, čiji su osnivači nacionalni saveti nacionalnih manjina, na teritoriji AP Vojvodine, dobijaju direktne subvencije od strane Vlade AP Vojvodine. Sa druge strane, za medije na manjinskim jezicima van teritorije AP Vojvodine ne postoji ova vrsta finansiranja. Program na jezicima nacionalnih manjina na Radio-televiziji Vojvodine neuporedivo je kvalitetniji i raznovrsniji od programa na jezicima nacionalnih manjina na Radio-televiziji Srbije, gde ga do skoro nije ni bilo.
Nadležnosti nacionalnih saveta nacionalnih manjina u oblasti oblastima informisanja na jezicima nacionalnih manjina su takve, da se može zaključiti da nacionalni saveti u potpunosti kontrolišu ovu oblast. Nacionalni saveti mogu da osnivaju ustanove ili privredna društva koja će biti izdavači medija na jezicima nacionalnih manjina, a na teritoriji AP Vojvodine nacionalnim savetima su preneta osnivačka prava na ustanovama koje su izdavači medija na jezicima nacionalnih manjina, a koje ustanove se finansiraju od strane Vlade AP Vojvodine. U ovom trenutku nacionalni saveti imaju apsolutnu kontrolu nad kadrovskom i uređivačkom politikom medija čiji su osnivači, što negativno utiče na slobodu uređivanja i pluralizam informacija koje ovi mediji pružaju. Apsolutnu kontrolu nad medijima pojedini nacionalni saveti često koriste, te nisu retki slučajevi da urednici medija bivaju smenjeni zbog toga što mediji nisu izveštavali u skladu sa politikom nacionalnog saveta. Pored toga, nacionalni saveti nacionalnih manjine učestvuju i u procesu izbora urednika programa na jeziku nacionalne manjine na Javnim medijskim servisima, davanjem mišljenja o pojedinačnim kandidatima, ali daju i mišljenja na pojedinačne projekte na konkursima za projektno sufinansiranje.
Sve navedene izazove sa kojima se informisanje na jezicima nacionalnih manjina suočavalo, prepoznala je nova Medijska strategija i pokušala da ih prevaziđe predlažući niz mera koje bi trebalo da poboljšaju kvalitet i raznovrsnost informisanja na jezicima nacionalnih manjina, ali i da uspostave garancije uređivačke nezavisnosti za medije koji izveštavaju na jezicima nacionalnih manjina.
Nova Medijska strategija predviđa uspostavljanje garancija uređivačke politike kod medija čiji su osnivači posredno nacionalni saveti, na taj način što će se uvesti nespojivost članstva u nacionalnom savetu i članstva u organima upravljanja kod izdavača medija čiji su osnivači nacionalni saveti, profesionalizaciju upravnih odbora u medijima čiji su osnivači nacionalni saveti, te obezbeđivanje stabilnih transparentnih i nediskriminatornih izvora finansiranja za ove medije na celoj teritoriji Republike Srbije. Takođe, predviđeno je da nacionalni saveti nacionalnih manjina unapred dostavljaju neobavezujuće mišljenje, o vrsti nedostajućih sadržaja, prilikom konkursnog sufinansiranja, čime bi se smanjio direktan uticaj nacionalnih saveta prilikom odlučivanja o pojedinačnim projektima. Predviđen je i niz mera koje se odnose na povećanje medijskih sadržaja koji su od značaja za očuvanje nacionalnog identiteta nacionalnih manjine i na povećanje broja stručnih kadrova za rad u medijima na jezicima nacionalnih manjina.
U vreme pisanja ovog teksta, pri kraju je i Akcioni plan za sprovođenje Medijske strategije, kojim se mere predviđene Medijskom strategijom dodatno razrađuju.
Čitav proces donošenja Medijske strategije i proces izrade Akcionog plana bili su obeleženi stalnim pritiscima nacionalnih saveta i Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu koji su bili usmereni na očuvanje postojećeg stanja u oblasti informisanja na jezicima nacionalnih manjina. Zbog toga će period implementacije Medijske strategije biti izazovan i zanimljiv jer mere koje su predviđene Medijskom strategijom mogu postati delotvorne tek ukoliko se implementiraju od odgovarajuće propise. Ukoliko to ne bude slučaj, mere predviđene Medijskom strategijom ostaće spisak lepih želja u oblasti informisanja na jezicima nacionalnih manjina.
Autor: Veljko Milić, izvršni direktor NDNV-a
Izvor: Asocijacija medija
